Valt een drinkwaterbedrijf onder overheid

Beste Zaalberg,

Drinkwater is een publieke voorziening, zo is vastgelegd in de Drinkwaterwet. Drinkwaterbedrijven zijn eigendom van de overheid. Aandeelhouders zijn provincies en gemeenten. Het is niet duidelijk of zij wel of niet onder de Archiefwettelijke regels vallen.

Ik zou zeggen van wel, maar kan het niet echt herleiden. Er zijn veel tegenstrijdigheden.

De vraag is dus: valt een drinkwaterbedrijf onder de Archiefwet?

Antwoord:

Uw vraag is voorgelegd aan de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed. Op de site van de Inspectie kunt u een overzicht vinden van de organisaties die onder de Archiefwet vallen. Daarbij valt op dat drinkwaterbedrijven daar niet op staan. Dat betekent dat deze bedrijven niet onder de archiefwet vallen en dus niet verplicht zijn om een selectielijst op te stellen.

Drinkwaterbedrijven zijn naamloze vennootschappen die 100% eigendom zijn van provincies en gemeenten, zodat zij op die manier invloed kunnen uitoefenen op een openbare (publieke) voorziening (het leveren van schoon drinkwater) waar drinkwaterbedrijven verantwoordelijk zijn volgens de Drinkwaterwet. Het zijn volgens deze wet bedrijven die onder invloed staan van overheden.

Alleen in bijzondere omstandigheden, wanneer aan de volgende drie criteria is voldaan, kan overheidsinvloed ertoe leiden dat wordt aangenomen dat een persoon of college openbaar gezag uitoefent ook als er geen wettelijke grondslag aanwijsbaar is. Het gaat om de volgende criteria die alle drie van toepassing moeten zijn:

  1. de privaatrechtelijke rechtspersoon (organen daarvan) verstrekt uitkeringen, tegemoetkomingen, buitenwettelijke subsidies of op geld waardeerbare voorzieningen aan derden.
  2. de overheid financiert de taak van de privaatrechtelijke rechtspersoon in overwegende mate
  3. de overheid bepaalt de uitoefening van de taak van de rechtspersoon (beslissende invloed op de criteria voor de besteding van de middelen in het algemeen (bemoeienis op het niveau van individuele zaken is niet nodig).

Aangezien punt 1 niet van toepassing is, valt een drinkwaterbedrijf dus niet onder de archiefwet.

Een drinkwaterbedrijf oefent dus geen ‘openbaar gezag’ uit. Openbaar gezag uitoefenen houdt namelijk in: op grond van wet- en regelgeving bevoegd zijn om eenzijdig rechten of plichten van anderen te wijzigen. Ten aanzien van drinkwaterbedrijven is een dergelijke wettelijke grondslag niet aanwezig.

Daaruit volgt ook dat het verzorgen van een publieke voorziening (of publieke taak) is niet hetzelfde als het uitoefenen van openbaar gezag/een publiekrechtelijke bevoegdheid. Een publieke voorziening is een dienst of taak die ten bate van de samenleving in stand wordt gehouden. Het in stand houden van een publieke voorziening kan gepaard gaan met het uitoefenen van een publiekrechtelijke bevoegdheid (de bevoegdheid om eenzijdig rechten en plichten te wijzigen), maar dat is niet noodzakelijk en in dit geval dus ook niet van toepassing.

Terug naar overzicht