Ad Hominem – Digitaliseren
We digitaliseren alles wat lost en vast zit. De wereld verandert razendsnel en we proberen deze veranderingen te vangen, op verschillende manieren. We willen vastleggen wat er allemaal gebeurt, een onmogelijke taak als we niet selectief zijn. Nu al is het energieverbruik van alle infrastructuur samen gigantisch en het wordt nog steeds meer: wacht tot we informatie gaan veiligstellen via blockchain. Computers gaan dan ook wel met de techniek mee en verbruiken minder stroom, laptops werken binnenkort wellicht op een ingenieus zonnepaneeltje en geheugens worden krachtiger, maar toch: ze moeten concurreren met de opkomst van elektrisch vervoer, met verlichting en verwarming, met airco’s en apparaten die ons dagelijks leven verbeteren. Energie wordt een issue.
Er is inmiddels al jaren een internet archief, dat nog wel gratis is, maar toch vraagt Brewster Kahle, de oprichter, om een donatie van $ 25 om gratis te kunnen blijven. Deze ontwikkeling zie je overigens ook bij Wikipedia: alles wat gratis is, kost wel veel geld. Je vindt in het Internet Archive een gigantische hoeveelheid informatie: muziek, boeken, documenten, websites: te veel om op te noemen en te bekijken. Alle webinformatie in de wereld wordt ermee afgevangen, al is het resultaat van al die inspanningen niet altijd even verrassend: zoek VHIC en je vindt slechts fragmenten van wat de website ooit was. Brewster zegt daarover het volgende: We became the digital library of record because no one should be able to change the past: Niemand mag in staat zijn om het verleden te veranderen, géén Orwelliaanse, 1984-toestanden. Kahle is enkele jaren geleden begonnen om boeken te digitaliseren en daarna op te slaan in zeecontainers. Reden: de vorm van het boek is belangrijk, en het moet altijd mogelijk blijven om terug te keren naar de oorspronkelijke teksten.
En zie daar de opdracht aan de informatie- en archiefspecialist: de waarheid bewaren, zodat die altijd geraadpleegd kan worden. Te zorgen dat informatie niet verandert in fake news. Niet voor niets zijn archivarissen al jaren in discussie over de ethiek van het vakgebied. Hoe is het verleden te reconstrueren als documenten veranderd kunnen worden?
Daarin blijven digitale systemen kwetsbaar, hackbaar, vernielbaar. Het is verkeerd om onszelf te focussen op uitsluitend het digitale kanaal, zeker omdat we nog niet bekend zijn met de kosten die het beheer van eeuwig te bewaren digitale informatie met zich mee gaat brengen. Digitalisering is bedoeld om snel openbare toegang te geven tot de informatie. Of digitale opslag ook een duurzaam opslagmedium is, kunnen we nog niet voorzien.
De samenleving is op zoek naar deze duurzaamheid. Niet alleen op het gebied van de opslag van gegevens. In Spitsbergen is een zadenbank waarin alle plantenzaden van de wereld worden bewaard, zodat bij uitsterven van een plant, deze weer tot leven kan worden gewekt. Ook de Landbouwuniversiteit van Wageningen is een zadenbank begonnen. Maar nu is er ook een microfilmbank, in Noorwegen. Dit filmpje geeft hiervan een beeld.
Het is geen grap. De Europese Unie investeert dertig miljoen euro in dit project. Een microfilmarchief waarin belangrijke digitale data wordt vastgelegd.
In een tijd waarin de vinyl langspeelplaat weer terug is van weggeweest, waarin cassettebandjes en Polaroidfoto’s weer populair worden, wordt een omvangrijk project gestart voor een microfilmarchief.
Waarom, waarom toch maken we niet op het moment dat we onze grote collecties digitaliseren, niet meteen een microfilm van dit materiaal. Het kan in één moeite mee, tegen betrekkelijk lage kosten: de kosten van microfilm zijn laag en de film gaat meer dan 150 jaar mee (zie Gewaardeerd Verleden, bijlage 3 voor een vergelijking tussen digitaal 300 en 600 dpi, microfilm en bewaring van het origineel).
Wij als recordmanagers, archief- en informatiespecialisten moeten goed nadenken over duurzaam behoud. Er is een spreekwoord over oude schoenen en nieuwe.
Maar ja, microfilm, dat is van de vorige eeuw……
Auteur: Ad van Heijst
Foto: Marijana Pajovic
Loopt u vast of heeft u een vraag die te groot is om zelf op te lossen?
Stel dan uw vraag aan Zaalberg, onze gratis digitale adviseur. Of bekijk eerder beantwoorde vragen over allerlei onderwerpen afkomstig van uw vakgenoten.